Seksuele ontwikkeling

De seksuele ontwikkeling van peuters staat vooral in het teken van bewustwording. Ze worden zich steeds meer bewust van zichzelf en van hun eigen lichaam.

Eigen lichaam leren kennen

Peuters ontdekken hun eigen lichaam geleidelijk. Het is belangrijk dat kinderen zich goed voelen in hun eigen lichaam. Sommige peuters vinden het bijvoorbeeld prettig om bloot of in een zwembroek of zwempak te lopen. Ze ontwikkelen zo geleidelijk meer lichaamsbesef door bijvoorbeeld de zon op hun huid te voelen of het zand/gras onder de blote voeten. Zo leren ze wat prettig voelt en wat niet. Door als ouder te luisteren naar wat een peuter prettig vindt, leer je vanaf jonge leeftijd dat je eigen wensen en grenzen mag hebben.

Aanraken van de geslachtsdelen

Als peuters zich veilig en vertrouwd voelen, vinden ze het soms lekker om de eigen piemel of vagina aan te raken. Ze doen dit meestal als ze bloot zijn. Jongens kunnen daarvan een stijve piemel krijgen. Dit heeft nog niets te maken met volwassen gevoelens van opwinding.

Geef je peuter af en toe even bewust de tijd om de geslachtsdelen aan te raken. Bijvoorbeeld tijdens het douchen, in bad of bij het verschonen van de luier. Zo leert je peuter spelenderwijs het eigen lichaam kennen en ontdekt het wat prettig en onprettig voelt.

Afspraken over aanraken

Vanaf twee á drie jaar kun je ze leren dat dit niet overal mag. Leg bijvoorbeeld uit dat het aanraken van de geslachtsdelen wel in bad, onder de douche of in de slaapkamer mag, maar dat het niet kan in het openbaar. Spreek ook af dat het geen pijn mag doen.

Verschillen ontdekken

Peuters willen weten wat het verschil is tussen een jongens- en meisjeslichaam. Vaak vinden ze het heel interessant om naar het blote lichaam en dus ook het geslachtsdeel van anderen te kijken. Dit gebeurt meestal eerst bij ouders/verzorgers of broers/zussen. Maar het kan bijvoorbeeld ook op de wc van een kinderdagverblijf gebeuren.

Ook spelen ze graag doktertje. Je kunt dit gewoon toestaan. Begin wel met het afspreken van spelregels. Bijvoorbeeld: als je geen doktertje wil spelen, hoeft dat niet. En ook: steek niets in gaatjes, doe een ander geen pijn, etcetera.

Vragen stellen

Peuters stellen vaak vragen zoals: ‘Hoe worden kindjes gemaakt?’ Geef altijd antwoord in eenvoudige taal. Op deze vraag kun bijvoorbeeld antwoorden: ‘Een zaadje van papa komt bij een eitje van mama. In de buik van mama groeit dan een baby.’

Vieze woorden

Kinderen van een jaar of drie zitten in de vieze woordenfase. Ze vinden het leuk en spannend om poep of piemel of andere ‘vieze’ woorden te zeggen. Als peuters vieze woorden gebruiken, doen ze dat meestal om een reactie van volwassenen te krijgen.

Gedrag dat je niet wilt, kun je het beste negeren. Een andere optie is om met je kind af te spreken dat het elke dag vijf minuten lang net zoveel vieze woorden mag zeggen als het wil. Waarschijnlijk is de lol er dan snel van af.

Genderidentiteitsontwikkeling bij peuters

Peuters leren of ze een jongens- of meisjeslichaam hebben. Ook leren ze dat anderen hen zien als een jongen of meisje. Los van hoe het lichaam eruitziet of hoe een kind geboren is, ontwikkelt je peuter ook een genderidentiteit. Dat is hoe je kind zich voelt: een jongen of een meisje. Meestal past dit bij het lichaam waarmee een kind geboren is, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn.

Meer informatie

Kijk voor meer informatie op de website Kindenseksualiteit.nl. Je kunt ook de brochure Seksuele opvoeding van kinderen 0-6 jaar en de brochure Seksuele ontwikkeling kinderen 0-18 jaar downloaden van de website van Rutgers.nl.

Deel dit artikel

Voor jou