Sociaal-emotionele ontwikkeling
Sociaal-emotionele ontwikkeling
Voor de geboorte heb je vaak al een band met je baby. Die band wordt sterker als je kind geboren is. Dit heet ook wel hechting. Sommige moeders of vaders voelen niet direct een band, of hebben er moeite mee om een band met hun kind op te bouwen. Het helpt als je veel contact maakt met je baby. Contact is heel fijn voor baby’s.
Sociaal-emotionele ontwikkeling in de eerste drie maanden
Direct na de geboorte zijn veel baby’s een poosje klaarwakker. Dat is al een prachtig moment voor een eerste kennismaking. Je baby herkent jouw stem en vaak ook die van je partner. Het duurt nog even voordat een baby lacht en met je praat, maar er is al direct communicatie en contact mogelijk!
Tussen drie en zes maanden
Als je baby ongeveer drie maanden is, draait hij zijn hoofd naar je toe als hij je stem hoort. Als hij je ziet, zal hij lachen en trappelen van plezier. Je baby herkent ook anderen en lacht vooral naar mensen die hij goed kent.
Als baby’s ongeveer vier maanden zijn, willen ze niet meer alleen zijn. Ze gaan huilen als ze niemand zien. Als baby’s ongeveer vijf maanden zijn, kunnen ze soms verlegen doen. Ze draaien hun hoofd af van vreemden.
Tussen zes en twaalf maanden
Tussen zes en negen maanden krijgt je kind door dat het niet één is met zijn ouders. Je baby gaat begrijpen dat jij weg kan gaan. Vanaf ongeveer negen maanden kan je baby eenkennig worden. Je kind kan ook last krijgen van scheidingsangst en een beetje bang worden voor vreemden. Probeer je baby te laten wennen aan andere mensen terwijl jij hem vasthoudt.
Na de periode van eenkennigheid maakt je baby steeds duidelijker contact met andere mensen. Hij probeert je aan te raken als hij je ziet. Dat doet hij ook bij andere kinderen, bijvoorbeeld op de crèche. Doe veel aanraakspelletjes met je kind, zoals zachtjes kietelen en spelletjes als ‘er komt een muisje aangelopen’. Als je baby veel brabbelt, praat dan terug of praat hem na. Hij zal je weer antwoord geven.
Tussen een en anderhalf jaar
Kinderen van een jaar vinden het fijn om bij mensen te zijn. Ze proberen gesprekken te volgen. Als het stil wordt, gaan ze praten om weer contact te maken. Als je ‘nee’ zegt, stoppen ze met wat ze aan het doen zijn. Ze willen steeds meer dingen zelf doen. Ze proberen te helpen met aankleden en willen zelf eten. Misschien denk je dat je kind niet mee wil werken, maar het probeert juist om zelfstandig te worden.
- Houd je kind bij je in de buurt. Vertel het wat je doet. Dat is gezellig en goed voor de taalontwikkeling. Je kind probeert je na te doen. Het laat steeds duidelijker zien wat het wil door woordjes te zeggen en gebaren te maken.
- Kinderen vinden het leuk als ze mogen helpen. Laat je kind kleine klusjes doen. Geef het een vegertje of een stofdoek, of laat het de aardappelen in een pan doen.
- Lees regelmatig voor en bekijk samen een plaatjesboek. Kijk hoe je kind reageert op het boek en ga daar op in. Praat samen over het verhaal of laat je kind het navertellen.
Voor jou
- Kinderwens
- Zwanger
- Ben ik zwanger?
- Gezondheid en voeding
- Gezondheid
- Voeding
- Veiligheid
- Ziek tijdens de zwangerschap
- Buitenbaarmoederlijke zwangerschap
- Cytomegalie virus (CMV)
- De vijfde ziekte
- Ernstig hoge bloeddruk
- Heftige stemmingswisselingen
- Hoge bloeddruk
- Listeria en toxoplasmose
- Mola-zwangerschap
- Pre-eclampsie en HELLP-syndroom
- Prenatale depressie
- Rodehond
- Soa en zwangerschap
- Trombose
- Waterpokken
- Zwangerschapsdiabetes
- Vakantie
- Genotmiddelen
- Onderzoeken tijdens de zwangerschap
- Zwangerschapsonderzoeken
- Kans op kind met een aandoening
- Echo
- Pretecho
- 13- en 20-wekenecho
- Waarom een 20-wekenecho?
- Hoe verloopt een 20 wekenecho?
- Bloedonderzoek
- Rhesus
- Soatest
- Screening op down-, edwards- en patausyndroom
- Wat is downsyndroom?
- Kiezen voor een screening
- Uitslag screening downsyndroom
- Lichamelijk onderzoek
- Vervolgonderzoek
- Vlokkentest
- Vruchtwaterpunctie
- Slecht nieuws
- De verloskundige
- Tijdens de zwangerschap
- Lichamelijke veranderingen en klachten
- Veranderingen tijdens zwangerschap
- Angst voor de bevalling
- Bandenpijn
- Bekkenklachten
- Benen
- Bloedarmoede
- Bloedneus en bloedend tandvlees
- Borsten
- Brandend maagzuur
- Buik
- Buikpijn
- Duizeligheid en hartkloppingen
- Haargroei en puistjes
- Harde buiken en rugpijn
- Jeuk
- Kortademigheid
- Kramp
- Misselijkheid en braken
- Spataderen en aambeien
- Stress
- Angst tijdens zwangerschap
- Striae
- Tintelende en slapende handen
- Vaak plassen en urineverlies
- Vaginaal bloedverlies
- Veranderde smaak- en eetbehoefte
- Vermoeidheid en stemmingswisselingen
- Versterkte vaginale afscheiding
- Verstopping
- Vocht vasthouden
- Voorweeën
- Wisselend humeur
- Zwangerschapsmasker
- Veranderingen in je gezin
- Lichamelijke veranderingen en klachten
- Ontwikkeling van de baby
- Meerlingzwangerschap
- Voorbereiding geboorte
- Bevalling
- Ongewenst zwanger
- De baby overlijdt
- Baby
- Kraamtijd
- Voeding
- Borstvoeding
- Borstvoeding geven
- Kiezen voor borstvoeding
- Hoe werkt borstvoeding?
- De baby aanleggen
- De eerste dagen
- Borstvoeding houdingen
- Het aantal voedingen
- Gaat borstvoeding geven goed?
- Als borstvoeding geven niet goed gaat
- Clustervoeden en regeldagen
- Twee kinderen aan de borst
- Nachtvoedingen
- Problemen met de tepels
- Stuwing
- Borstontsteking
- Stoppen met borstvoeding
- Gezond leven als je borstvoeding geeft
- Kolven
- Flesvoeding
- Vaste voeding
- Overgevoelig voor voedsel
- Borstvoeding
- Gezondheid en veiligheid
- Jeugdgezondheidszorg
- Digitaal dossier JGZ
- Vaccineren
- Ziekten en aandoeningen
- Allergieën
- Amandelen
- Apneu
- Piepende ademhaling
- Berg
- Bijoor
- Eczeem
- Epilepsie
- Gordelroos
- Griep
- Hazenlip
- Hepatitis B
- Herpes
- Hersenvliesontsteking
- Heupdysplasie
- HiB-ziekten
- Hiv en aids
- Krentenbaard
- Meningokokken
- Mond- en voetzeer
- Navelbreuk
- Oorontsteking
- Open rug
- Pseudo-kroep
- RS-virus (RSV)
- Roodvonk
- Shaken baby syndroom
- Spruw
- Vijfde ziekte
- Waterhoofd
- Waterpokken
- Worminfecties
- Wratten
- Zesde ziekte
- Ziekte van Lyme
- Klachten en verschijnselen
- Aardbeienvlek
- Aften
- Bloed in de luier
- Bloedarmoede
- Buikpijn
- Darmkrampjes
- Diarree
- Harde ontlasting
- Hartruis
- Hik
- Koorts
- Koortslip
- Kort tongriempje
- Luieruitslag
- Mongolenvlek
- Ondertemperatuur
- Ooievaarsbeet
- Oorpijn
- Opgezette lymfeklieren
- Reflux en ruminatie
- Spugen
- Traanoogje
- Vaginale afscheiding
- Verkoudheid
- Vieze oogjes
- Wijnvlek
- Veilig in het verkeer
- Veiligheid in en om het huis
- Afscheid nemen van je baby
- Ontwikkeling
- Gedrag
- Verzorging
- Spelen
- Opvoeden
- Media
- Vakantie en vrije tijd
- Peuter
- Opvoeden
- Ontwikkeling
- Gedrag
- Media
- Voeding
- Gezondheid
- Jeugdgezondheidszorg
- Digitaal dossier JGZ
- Vaccineren
- Ziekten en aandoeningen
- Ziekenhuisopname
- Allergieën
- Amandelen
- Apneu
- Piepende ademhaling
- Blaasontsteking
- Bloedarmoede
- Diabetes
- Eczeem
- Epilepsie
- Gordelroos
- Griep
- Hazenlip
- Hepatitis B
- Herpes
- Hersenvliesontsteking
- HiB-ziekten
- Hiv en aids
- Hoofdluis
- Hooikoorts
- Huidvlekken
- Krentenbaard
- Mond- en voetzeer
- Navelbreuk
- Meningokokken
- Oorontsteking
- Open rug
- Pseudo-kroep
- RS-virus (RSV)
- Roodvonk
- Scoliose
- Trommelvliesbuisjes
- Vijfde ziekte
- Waterpokken
- Worminfecties
- Wratten
- Ziekte van Lyme
- Ziekte van Pfeiffer
- Zwemmerseczeem
- Klachten en verschijnselen
- Psychische gezondheid
- Besnijdenis
- Veiligheid
- Verzorging
- School
- Spelen
- Sport en beweging
- Vakantie en vrije tijd
- Basisschoolkind
- Opvoeden
- Opvoedtips
- Positief opvoeden
- Opvoeden zonder geweld
- Opvoedingsondersteuning
- Apart zetten
- Belonen
- Consequent zijn
- Delen
- Grenzen stellen
- Meehelpen in het huishouden
- Negeren
- Omgaan met gevoelens
- Protest
- Regels opstellen
- Rust, reinheid en regelmaat
- Ruzie
- Straffen
- Verbieden
- Financiële opvoeding
- Sparen
- Zakgeld
- Sinterklaas
- Gedrag
- Media
- Mediaopvoeding
- Mediagebruik
- Mediagebruik 4 – 6 jaar
- Mediagebruik 6 – 9 jaar
- Mediagebruik 9 – 12 jaar
- Adviezen mediagebruik kinderen
- Hulpmiddelen media
- Geschikte media kinderen
- Virtual Reality
- Vloggers en vloggen
- Online reclame
- Foto’s op internet
- Foto’s van je kind op school
- Geweld in games
- Gameverslaving kinderen
- Tips beeldschermgebruik
- Veiligheid online
- Voeding
- Gezondheid
- Jeugdgezondheidszorg
- Digitaal dossier JGZ
- Vaccineren
- Ziekten en aandoeningen
- Ziekenhuisopname
- Allergieën
- Apneu
- Astma
- Blaasontsteking
- Bloedarmoede
- Coronavirus
- Diabetes
- Eczeem
- Epilepsie
- Gordelroos
- Griep
- Hart- en vaatziekten
- Hazenlip
- Herpes
- Hersenvliesontsteking
- HiB-ziekten
- Hiv en aids
- Hoofdluis
- Hooikoorts
- Huidvlekken
- Kinderziektes
- Krentenbaard
- Meningokokken
- Mond- en voetzeer
- Navelbreuk
- Oorontsteking
- Open rug
- Pseudo-kroep
- Scoliose
- Trommelvliesbuisjes
- Waterpokken
- Worminfecties
- Wratten
- Ziekte van Lyme
- Knieklachten
- Ziekte van Pfeiffer
- Zwemmerseczeem
- Klachten en verschijnselen
- Psychische gezondheid
- Veiligheid
- Ontwikkeling
- Motoriek
- Zintuigen
- Plassen en poepen
- Lichamelijke ontwikkeling
- Veranderend lichaam en (pre)puberteit
- Geslachtsontwikkeling
- Seksuele opvoeding 4-6 jaar
- Seksuele opvoeding 6-9 jaar
- Seksuele opvoeding 9-12 jaar
- Seksuele ontwikkeling 4-6 jaar
- Seksuele ontwikkeling 6-9 jaar
- Seksuele ontwikkeling 10-12 jaar
- Lichaamshaar
- Menstruatie
- Maandverband en tampons
- Zaadlozing
- Seksuele oriëntatie
- Genderidentiteit en transgender
- Jongensbesnijdenis
- Meisjesbesnijdenis
- Sociaal-emotionele ontwikkeling
- Verstandelijke ontwikkeling
- Vrienden
- Spraak- en taalontwikkeling
- School
- Verzorging en uiterlijk
- Vrije tijd en vakantie
- Sport en beweging
- Opvoeden
- Puber
- Gedrag
- Opvoeden
- Media
- Vrije tijd
- Voeding
- Gezondheid
- Digitaal dossier JGZ
- Jeugdgezondheidszorg
- Verzorging en uiterlijk
- Depressie
- Eetstoornissen
- Psychische gezondheid
- Soa’s
- Ziekten en aandoeningen
- Acne
- Allergieën
- Apneu
- Astma
- Blaasontsteking
- Bloedarmoede
- Candida
- Diabetes
- Eczeem
- Epilepsie
- Gordelroos
- Griep
- Hart- en vaatziekten
- Hazenlip
- Herpes
- Hersenvliesontsteking
- HiB-ziekten
- Hoofdluis
- Hooikoorts
- Huidvlekken
- Meningokokken
- Oorontsteking
- Scoliose
- Trommelvliesbuisjes
- Worminfecties
- Wratten
- Ziekte van Lyme
- Knieklachten
- Ziekte van Pfeiffer
- Zwemmerseczeem
- Klachten en verschijnselen
- Vaccinaties
- Veilig in het verkeer
- Genotmiddelen
- Ontwikkeling
- Lichamelijke ontwikkeling
- Seksuele ontwikkeling
- Sociaal-emotionele ontwikkeling
- Temperament
- Puberteit
- Sociale vaardigheden
- Emotionele ontwikkeling
- Zelfbeeld
- Negatief zelfbeeld
- Zelfvertrouwen
- Verlegenheid
- Onzekerheid
- Zelfstandig worden
- Weerbaarheid
- Bang
- Stress
- Faalangst
- Faalangst herkennen
- Faalangstig kind helpen
- Verliefdheid en seks
- Schaamte
- Verdriet
- Rouwverwerking bij overlijden
- Verstandelijke ontwikkeling
- Vrienden
- Spraak- en taalontwikkeling
- School
- Sport en beweging
- Wonen en werken
- Jongvolwassene
- Ongewenst gedrag
- Ontwikkeling
- Gezondheid
- Opvoeden
- Voeding
- Genotmiddelen
- Veilig in het verkeer
- Vrije tijd
- School en studie
- Wonen en werken
- Geldzaken
- Ouderschap
- Ik als ouder
- Relatie en gezin
- Problemen in het gezin
- Scheiden en kinderen
- Werk en kinderen
- Geld en kinderen
- Je kind beschermen
- Zorgintensieve gezinnen